40 proc. Polaków nie weryfikuje informacji w internecie

Internet to dziś nasza codzienność – szukamy tu informacji, robimy zakupy, a czasem po prostu scrollujemy media społecznościowe. Ale czy możemy ufać temu, co widzimy online? Nasz najnowszy raport „Test z cyberbezpieczeństwa” ujawnia, że aż 40 proc. Polaków nie sprawdza, czy informacje znalezione w internecie są rzetelne. Dezinformacja może być poważnym zagrożeniem, dlatego z jakich metod korzystają Polacy, aby się przed nią ochronić i jaka jest nasza wiedza na temat cyberbezpieczeństwa? Przeczytaj wyniki naszego badania oraz dowiedz się, co na ten temat mówią eksperci.

Nie sprawdzasz? Możesz paść ofiarą fake newsów i cyberataków

Choć ponad połowa Polaków (51 proc.) przyznaje, że w ciągu ostatniego miesiąca regularnie sprawdzała wiarygodność informacji znalezionych w internecie, aż czterech na dziesięciu tego nie robi. I to w czasach, kiedy każdy z nas powinien być czujny. Dlaczego to takie ważne? Internet jest pełen fake newsów, które nie tylko wprowadzają w błąd, ale mogą także prowadzić do poważnych konsekwencji. Często natrafiamy na sensacyjne, mylące nagłówki lub posty – celowo zaprojektowane jako clickbait – i ufamy informacjom, które na pierwszy rzut oka wydają się wiarygodne. Na przykład cyberprzestępcy publikują fałszywe posty reklamujące „wyjątkowe” promocje bankowe lub szybkie zarobki. Kliknięcie w taki link może prowadzić na stronę, która do złudzenia przypomina portal bankowy lub platformę płatności, gdzie użytkownik jest proszony o podanie swoich danych. W ten sposób cyberprzestępcy mogą zyskać dostęp do wrażliwych informacji, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa użytkownika.

- Krytyczne podejście do treści, które znajdujemy w sieci, jest jednym z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych sposobów, by chronić się przed zagrożeniami. Zwykła weryfikacja informacji, polegająca na przykład na potwierdzeniu jej prawdziwości w alternatywnych źródłach lub serwisach, nie wymaga specjalistycznej wiedzy, a może znacząco zwiększyć nasze bezpieczeństwo. W dobie dezinformacji i coraz bardziej zaawansowanych metod działania cyberprzestępców, każdy z nas powinien na bieżąco sprawdzać, czy informacje, na które trafiamy są wiarygodne – mówi Marek Jasiukiewicz, Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa z Santander Consumer Banku.

Młodsze pokolenie wydaje się być bardziej świadome tych zagrożeń. Aż 71 proc. osób w wieku od 18 do 29 lat deklaruje, że regularnie sprawdza wiarygodność treści, które spotykają w sieci – zarówno w mediach społecznościowych, jak i na stronach informacyjnych. Z kolei wśród starszych grup wiekowych te liczby spadają – dla osób 60+ odsetek ten wynosi 38 proc.

Jak Polacy chronią się przed zagrożeniami w sieci?

Cyberzagrożenia mogą dotknąć każdego, dlatego tak ważne jest, abyśmy wszyscy zachowywali ostrożność. W badaniu zapytaliśmy Polaków, jak chronią swoje dane w internecie, i dowiedzieliśmy się, że najczęściej wybieraną metodą zabezpieczenia jest unikanie podejrzanych linków i załączników. Aż 80 proc. z nas deklaruje, że nie klika w nieznane treści, co stanowi ważny sposób ochrony przed phishingiem – czyli próbami wyłudzenia danych. Największy odsetek osób unikających klikania w podejrzane linki i załączniki występuje w grupie wiekowej powyżej 60 lat, gdzie wynosi 87 procent.

Innym często wybieranym sposobem ochrony jest dwuskładnikowe uwierzytelnianie, czyli zabezpieczenie dostępu do konta za pomocą hasła i kodu SMS. Korzysta z niego 63 procent ankietowanych. Programy antywirusowe także mają wielu zwolenników – 60 procent badanych regularnie ich używa, by chronić swoje urządzenia przed wirusami i złośliwym oprogramowaniem.

Oczywiście ochrona danych osobowych nie kończy się na zabezpieczeniach kont czy programach antywirusowych. Ważną zasadą jest również unikanie publicznych, nieznanych sieci Wi-Fi, takich jak te dostępne w kawiarniach, na lotniskach czy w innych miejscach publicznych. Korzystanie wyłącznie z prywatnych lub dobrze zabezpieczonych sieci, np. domowych lub firmowych, zmniejsza ryzyko nieautoryzowanego dostępu do naszych urządzeń. Z badania wynika, że 53 procent Polaków stosuje tę zasadę i świadomie unika niezabezpieczonych sieci publicznych.

Dodatkowo, 57 procent respondentów regularnie sprawdza swoje konta bankowe i analizuje historię płatności, aby szybko wykryć podejrzane działania. To nawyk, który pomaga chronić finanse, ponieważ systematyczne monitorowanie operacji bankowych umożliwia szybką reakcję – na przykład zablokowanie karty lub zgłoszenie nieprawidłowości bankowi w celu uniemożliwienia dalszych podejrzanych transakcji. Edukacja na temat najnowszych zagrożeń i metod oszustw internetowych to także skuteczna forma ochrony – stosuje ją 27 proc. Polaków.

- Zaledwie 45 do 60% to niepokojąco niski odsetek respondentów wykorzystujących różne mechanizmy zwiększające bezpieczeństwo w internecie. Życie cyberprzestępców byłoby dużo trudniejsze, gdyby więcej użytkowników sieci stosowało proste i skuteczne zabezpieczenia takie jak używanie różnych haseł w różnych miejscach, przechowywanie haseł w menedżerach haseł i uwierzytelnienie dwuskładnikowe. Jeśli te działania uzupełnimy dbaniem o regularne aktualizacje systemów operacyjnych i aplikacji i weryfikacją adresu strony przed podaniem na niej swojego loginu i hasła, to unikniemy większości zagrożeń online i będziemy mogli spokojniej korzystać z zalet internetu. Pomimo że większość respondentów deklaruje podejmowanie działań mających na celu ochronę danych, jedynie 27 proc. aktywnie edukuje się na temat najnowszych zagrożeń i metod oszustw internetowych - Adam Haertle, trener i ekspert bezpieczeństwa.

Nasza wiedza o bezpieczeństwie w internecie

Z raportu wynika, że jedynie 29 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę o cyberbezpieczeństwie jako wysoką lub bardzo wysoką. Wśród młodszych respondentów, w wieku 18-30 lat, ten odsetek jest najwyższy, co może wynikać z ich częstszego kontaktu z nowymi technologiami. Jednak znaczna część badanych – 57 proc. – ocenia swoją wiedzę jako średnią, co wskazuje na znajomość podstawowych zagrożeń, ale brak pełnej świadomości bardziej zaawansowanych form ataków.

Co ciekawe, 12 proc. Polaków przyznaje, że ich wiedza o bezpieczeństwie online jest niska lub bardzo niska, a najwięcej takich osób znajdziemy w grupie wiekowej powyżej 50 roku życia (18 proc.). Nasze badanie jasno pokazuje, że chociaż podejmujemy różne kroki, by chronić swoje dane – np. poprzez włączenie dwuskładnikowego uwierzytelniania, unikania podejrzanych linków czy regularny monitoring transakcji – to wciąż istnieje potrzeba dalszej edukacji. W dobie stale rozwijających się technik cyberprzestępców, regularne poszerzanie wiedzy o zagrożeniach w sieci staje się kluczowym elementem skutecznej ochrony danych i finansów, a także budowania bezpiecznych nawyków online.

Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Santander Consumer Banku – banku od kredytów metodą telefonicznych, standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych wspomaganych komputerowo (CATI), przeprowadzonych przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS) w dniach 2 - 7 września 2024 r. W badaniu wzięła udział reprezentatywna grupa dorosłych Polaków korzystających z internetu. Próba n = 1000.