Ryzyko stopy procentowej – definicja

Czy wiesz, czym są stopy procentowe i w jaki sposób wpływają na koszty zaciągniętych zobowiązań? Sprawdź, na czym polega ryzyko stopy procentowej i jak możesz je minimalizować, a nawet całkowicie wyeliminować.

Stopę procentową często opisuje się jako cenę pieniądza, którą trzeba zapłacić za jego pożyczenie. To od wysokości stóp procentowych zależy to, jak wysokie koszty poniesiesz przy pożyczaniu środków finansowych od banku. Warto zauważyć, że zależność ta działa w dwie strony. Stopa procentowa to także cena, jaką zapłaci bank, jeśli przekażesz tej instytucji swoje środki w formie depozytu.

Stopy procentowe odnoszą się również do transakcji między bankami. Wskaźnik ten jest zatem bardzo istotny przy podejmowaniu decyzji o tym czy i kiedy zaciągnąć kredyt. Ponadto stopy procentowe ustalane są w taki sposób, aby w możliwie największym stopniu gwarantować stabilność polskiej walucie. Dlatego też stopy procentowe nierozerwalnie związane są z inflacją, o której w ostatnich latach jest bardzo głośno.

Jeśli inflacja utrzymuje się na niskim poziomie, uważana jest za bardzo korzystne zjawisko dla gospodarki. Jeżeli jednak inflacja staje się niebezpiecznie wysoka, w celu łagodzenia jej skutków, Rada Polityki Pieniężnej operuje wartością pieniądza za pomocą stóp procentowych. Wyróżnia się kilka rodzajów stóp procentowych NBP:

• stopa referencyjna – ustalana jest od 1998 roku i określa minimalną cenę operacji finansowych na rynku międzybankowym, takich jak zakup lub sprzedaż papierów wartościowych,
• stopa lombardowa – ustalana od 1992 roku, określa cenę, po której Narodowy Bank Polski może udzielać pożyczek pod zastaw papierów wartościowych komercyjnym bankom. Zazwyczaj jest to najwyższa stopa procentowa na rynku bankowym,
• stopa depozytowa – ustalana od 2001 roku, odwołuje się do oprocentowania jednodniowych depozytów NBP składanych przez banki komercyjne,
• stopa redyskontowa – jest ustalana od 1999 roku i służy do określenia ceny zakupów weksli przez NBP od banków komercyjnych.

Na podstawie stosownego umocowania prawnego za wysokość stóp procentowych w Polsce odpowiada Rada Polityki Pieniężnej – to kluczowy organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego. W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzi prezes NBP oraz 9 członków.

Ryzyko stopy procentowej to po prostu ryzyko związane ze zmniejszeniem lub zwiększeniem jej wysokości, co z kolei w bezpośredni sposób wpływa na koszt zaciąganych kredytów i wysokość spłacanych rat zobowiązań już zaciągniętych a także na koszty depozytów.

Przez dwie pierwsze dekady XXI wieku tematyka zarządzania ryzykiem stóp procentowych nie była specjalnie popularna, co wynikało z dość stabilnego poziomu stóp procentowych. Jednak po zawirowaniach gospodarczych w ostatnich latach i licznych zmianach w obrębie wysokości stóp procentowych, zarządzanie ryzykiem w tej kwestii nabrało szczególnego znaczenia.

Jeżeli Rada Polityki Pieniężnej podwyższa stopy procentowe, dochodzi także do zwiększenia stawki WIBOR, czego naturalną konsekwencją jest zwiększenie kosztów kredytu i płaconych rat. Banki nie posiadają narzędzi, aby samodzielnie przeciwstawić się temu zjawisku. Jeżeli jednak RPP obniży stopy procentowe, wysokość rat kredytowych ulegnie zmniejszeniu. Oczywiście ryzyko stóp procentowych dotyczy tylko zobowiązań zaciągniętych ze zmiennym oprocentowaniem. W tym miejscu warto też dodać, że wysokość osiąganych dochodów w żaden sposób nie jest powiązana z wysokością stóp procentowych.

Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem na całkowite wyeliminowanie ryzyka związanego ze zmianą stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej jest zaciąganie kredytów ze stałym oprocentowaniem. Z uwagi na różne czynniki nie każdy jednak decyduje się na takie rozwiązanie. Należy pamiętać, że szczególnie kredyty hipoteczne to zobowiązania długoletnie i nawet najwybitniejsi ekonomiści nie są w stanie precyzyjnie określić, jak w takiej perspektywie będą zmieniały się stopy procentowe. Teoretycznie też można byłoby uznać, że kredyt o zmiennym oprocentowaniu najlepiej zaciągnąć przy niskich stopach procentowych, nie masz jednak pewności, kiedy dojdzie do krachu czy innych zmian rynkowych skutkujących podwyższeniem stóp procentowych.

Zgodnie ze wskazówkami Komisji Nadzoru Finansowego przy zaciąganiu kredytu warto dokonać symulacji harmonogramu spłaty przy podwyższeniu stóp procentowych – w ten sposób możesz określić, czy przy takim scenariuszu w dalszym ciągu będziesz w stanie spłacać swoje zobowiązanie.

Oprócz tego zapoznaj się dokładnie ze wszystkimi zapisami umowy o kredyt, a w razie jakichkolwiek wątpliwości poproś o pomoc doradcę. Przy zapoznawaniu się z dokumentacją zwróć szczególną uwagę na oprocentowanie, marżę, prowizję oraz inne koszty dodatkowe. Dowiedz się również, jak wyglądają warunki wcześniejszej spłaty kredytu. Ponadto bank powinien poinformować cię o wszelkich czynnikach ryzyka związanych z udzielaniem kredytów – dotyczy to również przekazania symulacji kosztów kredytu przy różnych poziomach stopy referencyjnej. To niezwykle cenne informacje, które z pewnością pomogą ci podjąć odpowiedzialną decyzję o zaciągnięciu kredytu.

Źródła:

https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Ryzyko_stopy_procentowej_dla_klientow_instytucji_finansowych_73575.pdf
https://www.money.pl/banki/ryzyko-stopy-procentowej-o-tym-powinny-pamietac-osoby-biorace-kredyty-hipoteczne-6647093745015616a.html
https://www.santander.pl/bank-porad/kredyty/ryzyko-stop-procentowych
https://ukraina.knf.gov.pl/Microportals/NMF/Images/materialy_zarzadzanie_ryzykiem_tcm74-23175.pdf
https://www.knf.gov.pl/dla_konsumenta/kampanie_informacyjne/ryzyko_stopy_procentowej
https://businessinsider.com.pl/finanse/kredyty-ze-stala-stopa-procentowa-wszystko-co-musisz-wiedziec-co-z-ratami-gdy-umowa/45npqkq
https://www.totalmoney.pl/artykuly/177449,kredyty,zmiana-stop-procentowych---kiedy--dlaczego-i-co-to-oznacza,1,1