Spam – czym jest i w jaki sposób chronić się przed niechcianymi wiadomościami?

Spam to jedno z największych zagrożeń w sieci. Codziennie miliony użytkowników otrzymują niechciane wiadomości, które zaśmiecają skrzynki odbiorcze i narażają na różnego rodzaju niebezpieczeństwa. Czym właściwie jest spam i w jaki sposób można się przed nim chronić?

Czym jest spam?

Spam to niechciane i niepotrzebne wiadomości rozsyłane masowo do wielu odbiorców jednocześnie, najczęściej w celach reklamowych lub marketingowych. Nazwa spam pochodzi od marki konserw mięsnych (Shoulder Pork and Ham), która stała się symbolem czegoś taniego, masowo produkowanego i wszechobecnego. Do upowszechnienia tego skrótu mogli przyczynić się komicy z legendarnej grupy Monty Python. Stworzyli oni skecz, w którym wyśmiewali wszechobecną mielonkę. Określenie przeniosło się do popkultury, a później do świata internetu.

Spam może przybierać różne formy, takie jak wiadomości e-mail, SMS-y, wiadomości w komunikatorach internetowych, posty na forach i w mediach społecznościowych, a nawet wiadomości typu pop-up. Najczęściej jednak kojarzony jest z niechcianymi wiadomościami e-mail. Z badania tego zjawiska, przeprowadzonego przez Fundację Rozwoju i Ochrony Komunikacji Elektronicznej FORCE w 2019 roku wynika, że respondenci traktują jako spam aż 71% wiadomości, które trafiają na ich skrzynki odbiorcze.

Rodzaje spamu, jaki otrzymują odbiorcy

Spam jest uciążliwy dla odbiorców i może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak kradzież danych lub tożsamości, utrata pieniędzy czy zainfekowanie komputera wirusami. Można go podzielić na kilka kategorii w zależności od jego treści i celu.

Najczęściej na skrzynki trafia:

• spam reklamowy – zawiera oferty produktów lub usług, często wątpliwej jakości;
• spam finansowy – obiecuje szybkie zyski, darmowe pożyczki lub inne korzyści finansowe;
• spam z treściami dla dorosłych – zawiera linki do stron pornograficznych lub erotycznych;
• spam oszukańczy – próbuje wyłudzić dane osobowe, hasła lub pieniądze od odbiorcy;
• spam złośliwy – zawiera załączniki lub linki ze złośliwym oprogramowaniem.

Jak chronić się przed spamem?

Istnieje kilka skutecznych sposobów na ochronę przed spamem i minimalizację ryzyka związanego z niechcianymi wiadomościami. Zabezpieczać przed tym zjawiskiem ma RODO, które weszło w życie w 2018 roku. Oszuści nadal jednak potrafią znaleźć furtkę, by dotrzeć do swoich potencjalnych ofiar. Dlatego warto budować świadomość na temat tego, jak chronić się przed spamem.

Większość programów pocztowych i usług e-mail ma wbudowane filtry antyspamowe, które automatycznie wykrywają i przenoszą podejrzane wiadomości do osobnego folderu. Warto upewnić się, że filtry są włączone i odpowiednio skonfigurowane.

Nie należy otwierać wiadomości od nieznanych nadawców, zwłaszcza jeśli zawierają one dziwnie brzmiący temat lub załączniki. Samo przeczytanie takiej wiadomości zazwyczaj nie prowadzi do negatywnych skutków. Jednak kliknięcie załącznika może powodować zainfekowanie komputera złośliwym oprogramowaniem. Dlatego trzeba podchodzić ostrożnie do e-maili do nieznanych nadawców.

Nawet jeśli wiadomość wygląda na pochodzącą od znanej osoby lub firmy, nie należy klikać w linki ani pobierać załączników bez upewnienia się, że są one bezpieczne. Spamerzy często podszywają się pod prawdziwe osoby lub instytucje.

Nie należy publikować swojego adresu e-mail w miejscach publicznych w internecie, takich jak fora, blogi czy media społecznościowe. Spamerzy używają specjalnych programów do zbierania adresów z takich miejsc. Do rejestracji w serwisach internetowych lepiej stworzyć osobny adres e-mail.

Większość usług e-mail pozwala zgłaszać spam jednym kliknięciem. Dzięki temu usługodawca może ulepszać swoje filtry i blokować nadawców spamu. Warto korzystać z tej opcji za każdym razem, gdy trafi do ciebie niechciana wiadomość.

Niebezpieczne skutki bagatelizowania spamu

Bagatelizowanie spamu może mieć poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa i produktywności. Warto poznać konsekwencje, do których prowadzi swego rodzaju niefrasobliwość użytkowników sieci. Oto najważniejsze aspekty:

• otwieranie podejrzanych wiadomości, nawet bez klikania w linki, potwierdza ważność adresu i naraża na bardziej ukierunkowane ataki;
• odpowiadanie na spam wprowadza w błąd filtry antyspamowe i buduje zaufanie atakujących;
• nieostrożne udostępnianie danych ułatwia kradzież tożsamości;
• spam rozprasza pracowników i marnuje ich czas;
• zainfekowane załączniki mogą doprowadzić do wycieku poufnych informacji firmy;
• lekceważąc problem, użytkownicy narażają się na realne straty finansowe i wizerunkowe.

Dlatego tak ważna jest czujność, edukacja dotycząca bezpieczeństwa korzystania z sieci i wdrażanie skutecznych zabezpieczeń przed spamem.

To trzeba wiedzieć o spamie

Spam stanowi poważny problem we współczesnym internecie, ale istnieją skuteczne sposoby na ochronę przed niechcianymi wiadomościami. Korzystanie z filtrów antyspamowych, ostrożność w otwieraniu podejrzanych wiadomości i udostępnianiu adresu e-mail oraz zgłaszanie spamu to najważniejsze aspekty walki ze spamem. Stosując te zasady, można znacznie ograniczyć ilość spamu trafiającego do skrzynki odbiorczej i uniknąć związanych z nim zagrożeń.

Źródła:

M. Krakowiak, T. Bajor, Współczesne zagrożenia związane z użytkowaniem sieci, [w:] „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa”, 2018, t. VI, s. 575–590 (dostęp online)
https://cert.pl/uploads/docs/Raport_CP_2023.pdf
https://www.gov.pl/web/mswia/cyberbezpieczenstwo
https://cik.uke.gov.pl/edukacjatop/koduj-z-uke/ciekawostki/
https://www.inis.pl/aktualnosci/raport-z-iv-badania-zjawiska-spamu-w-polsce-fundacji-force