Jak chronić się przed kradzieżą tożsamości online?

Kradzież tożsamości to jedno z najpoważniejszych zagrożeń czyhających na użytkowników internetu. Przestępcy wykorzystują skradzione dane osobowe do osiągania korzyści finansowych lub innych nielegalnych celów. Jak uchronić się przed tym procederem?

Czym jest kradzież tożsamości?

Kradzież tożsamości polega na przywłaszczeniu cudzych danych osobowych, takich jak imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL czy seria i numer dowodu osobistego, w celu podszycia się pod inną osobę. Przestępcy mogą wykorzystać te informacje m.in. do zaciągnięcia kredytu, dokonania zakupów na cudzy rachunek czy założenia fikcyjnego konta w mediach społecznościowych.

Kradzież tożsamości najczęściej odbywa się przez internet, gdzie cyberprzestępcy stosują różne techniki wyłudzania danych. Konsekwencje takiego ataku mogą być bardzo dotkliwe dla ofiary – od strat finansowych po utratę dobrego imienia.

Jak chronić się przed kradzieżą tożsamości?

Aby zminimalizować ryzyko kradzieży tożsamości, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• nie udostępniać swoich danych osobowych, haseł i loginów;
• uważnie sprawdzać wiarygodność stron, na których podaje się wrażliwe informacje;
• korzystać z silnych, unikalnych haseł do kont internetowych i regularnie je zmieniać;
• nie otwierać podejrzanych wiadomości e-mail i załączników oraz nie klikać w linki od nieznanych nadawców;
• aktualizować system operacyjny i wykorzystywane oprogramowanie;
• zastrzec numer PESEL, co uniemożliwi oszustom m.in. zaciągnięcie kredytu czy podpisanie umowy na nasze dane.

Warto pamiętać, że zastrzeżenie można w każdej chwili cofnąć, gdy będziemy chcieli zawrzeć umowę wymagającą weryfikacji PESEL.

Warto też ograniczyć ilość danych udostępnianych w sieci, np. na portalach społecznościowych. Im mniej informacji o sobie ujawnimy, tym trudniej będzie przestępcom wykorzystać je przeciwko nam.

Jakie są najczęstsze sposoby kradzieży tożsamości online?

Aby skutecznie chronić się przed kradzieżą tożsamości, trzeba znać mechanizmy, jakie wykorzystują oszuści. Niektóre są oczywiste i już z daleka można rozpoznać „scam”. Natomiast inne metody stanowią sprytne pułapki, w które łapie się wiele osób. Oto najczęstsze z nich:

1. Phishing – podszywanie się pod inną osobę lub instytucję w celu wyłudzenia poufnych informacji (np. danych logowania, karty kredytowej) poprzez fałszywe wiadomości email, SMS lub strony internetowe.
2. Malware (złośliwe oprogramowanie) – infekowanie urządzenia ofiary, co umożliwia cyberprzestępcom kradzież danych, haseł, a także szpiegowanie aktywności użytkownika.
3. Ataki na bazy danych – hakerzy włamują się do baz danych firm przechowujących dane osobowe klientów.
4. Kradzież dokumentów tożsamości – przestępcy wykorzystują skradzione lub zgubione dokumenty jak dowód osobisty do wyłudzenia kredytów czy rejestracji fikcyjnych firm.
5. Fałszywe formularze i strony – oszuści tworzą fałszywe witryny udające np. banki, sklepy, urzędy, na których wyłudzają dane osobowe i logowania.
6. Spoofing – podszywanie się przez telefon pod pracownika banku czy urzędu w celu nakłonienia ofiary do podania danych.

Jak postępować w przypadku kradzieży tożsamości?

Jeśli padniemy ofiarą kradzieży tożsamości, najważniejsza jest szybka reakcja. Przede wszystkim należy zgłosić sprawę na policję oraz skontaktować się z bankiem i firmami, w których cyberprzestępcy mogli wykorzystać nasze dane. Kolejnym krokiem jest zastrzeżenie dokumentów w dowolnym urzędzie gminy lub banku, który wdrożył usługę zastrzegania dokumentów. Dzięki temu przestępcy nie będą mogli się nimi posłużyć. Warto też rozważyć zmianę haseł do kont internetowych i zastrzeżenie kart płatniczych.

Osoby poszkodowane w wyniku kradzieży tożsamości mogą liczyć na pomoc wyspecjalizowanych instytucji:

• warto skontaktować się z Urzędem Ochrony Danych Osobowych, który doradzi, jak postępować w takiej sytuacji;
• pomocne mogą być również organizacje konsumenckie, np. Federacja Konsumentów (PFPZ).

Ofiary kradzieży tożsamości, które poniosły straty finansowe, mają prawo dochodzić odszkodowania od sprawcy na drodze cywilnej. W przypadku wykorzystania danych do popełnienia przestępstwa mogą też ubiegać się o status pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.

Kradzież tożsamości to realne zagrożenie, przed którym musimy się chronić w codziennym życiu online. Stosując się do zasad bezpieczeństwa i zachowując czujność, możemy znacznie utrudnić przestępcom dostęp do naszych wrażliwych danych. Jeśli jednak padniemy ofiarą tego typu ataku, nie pozostajemy bez wsparcia – warto skorzystać z pomocy odpowiednich instytucji i walczyć o swoje prawa.

Dowiedz się więcej o aplikacji mobilnej Santander Consumer Banku

Źródła:

M. Krakowiak, T. Bajor, Współczesne zagrożenia związane z użytkowaniem sieci, [w:] „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa”, 2018, t. VI, s. 575–590 (dostęp online)

https://cert.pl/uploads/docs/Raport_CP_2023.pdf

https://www.gov.pl/web/mswia/cyberbezpieczenstwo

https://www.gov.pl/web/baza-wiedzy/chron-swoje-ja-czyli-jak-nie-stracic-tozsamosci-w-sieci

https://bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/kradziez-danych-w-internecie

https://www.enisa.europa.eu/publications/report-files/ETL-translations/pl/etl2020-identity-theft-ebook-en-pl.pdf