Cyberprzestępcy coraz sprytniejsi: ponad połowa Polaków otrzymała wiadomość od oszustów

Cyberprzestępcy nieustannie doskonalą swoje metody, aby wyłudzać pieniądze lub przejmować prywatne informacje. Jak pokazuje nasz najnowszy raport „Test z cyberbezpieczeństwa”, aż 55 proc. Polaków otrzymało choć raz e-mail, SMS lub wiadomość w mediach społecznościowych od oszustów podszywających się pod bliskich lub znane instytucje. Co więcej, 18 proc. ankietowanych przyznało, że faktycznie padło ofiarą takich działań. Przyjrzyjmy się bliżej wynikom badania i dowiedzmy się, co na ten temat mówią eksperci.

Jak pokazują wyniki naszego badania, co piąty ankietowany przyznał, że padł ofiarą wyłudzenia pieniędzy lub poufnych informacji przez cyberprzestępców. Warto przy tym zauważyć, że choć osoby starsze bywają postrzegane jako bardziej podatne, to jednak jedynie 11 proc. seniorów faktycznie doświadczyło cyberoszustwa. Ponadto, wśród najmłodszych dorosłych, czyli w grupie wiekowej 18-29 lat, odsetek ten wyniósł aż 24 proc.. Chociaż 73 proc. badanych stwierdziło, że nigdy nie zetknęło się z takimi sytuacjami, nadal warto zachować czujność. Ostrożność i zastanowienie przed kliknięciem w nieznany link może być kluczowe dla naszego bezpieczeństwa w sieci.

Socjotechniki w komunikatorach

Próby oszustwa ze strony cyberprzestępców dotykają coraz większej liczby Polaków, którzy korzystają z popularnych kanałów komunikacji. E-maile, SMS-y oraz wiadomości przesyłane przez komunikatory, takie jak Messenger czy WhatsApp, są najczęściej wykorzystywane przez oszustów. Jak wynika z naszego raportu, już co drugi Polak otrzymał przynajmniej raz wiadomość od osoby podszywającej się pod znajomego, członka rodziny lub przedstawiciela znanej instytucji.

Jednocześnie oszustwa internetowe stają się coraz bardziej powszechne. Odpowiedzi udzielone przez respondentów naszego badania wskazują, że dotyczą one użytkowników w różnym wieku, od młodzieży po osoby starsze. Najwięcej takich sytuacji (66 proc.) odnotowaliśmy jednak wśród osób w wieku 30-39 lat. Dla porównania, w grupie osób powyżej 60. roku życia odsetek ten wynosi 36 proc.

– Większość działań cyberprzestępców opiera się na socjotechnikach – formach manipulacji, które wykorzystują naszą nieuwagę i brak świadomości. Jedną z popularniejszych technik jest podszywanie pod firmy kurierskie i przesyłanie SMS-ów lub linków do płatności w ramach zakupów online z prośbą o dopłatę za paczkę poprzez kliknięcie w link. Ważne jest, aby każdą podejrzaną wiadomość dokładnie przeanalizować i nie działać pod wpływem impulsu. Chwila zastanowienia i uważności może uchronić nas przed wpadnięciem w pułapkę – mówi Marcin Szklarski, Koordynator ds. Cyberryzyka z Santander Consumer Banku.

Cybersztuczki: czemu internetowe oszustwa są skuteczne?

Przestępcy w prowadzonych działaniach stosują zaawansowane socjotechniki i personalizują treści nie tylko pod kątem tematyki, ale także analizują profil ofiary, aby zwiększyć skuteczność swoich działań. Na przykład, dzięki analizie danych z mediów społecznościowych, informacji o lokalizacji czy aktywności online, mogą skuteczniej profilować swoje cele. Jak wynika z naszego raportu, to osoby o dochodach netto w przedziale 5000–5999 zł najczęściej otrzymują fałszywe wiadomości – niemal dwie trzecie respondentów z tej grupy zetknęło się z takimi próbami. Dla porównania, wśród osób zarabiających między 3000 a 3999 zł, na takie próby oszustwa natknęła się co druga osoba.

- Wyniki badania wskazujące na to, że 66% respondentów w wieku 30-39 lat było odbiorcami komunikatów, w których ktoś podszywał się pod inne osoby czy instytucje, są bardzo niepokojące, bo pokazują ogromną skalę tego zjawiska w Polsce. Na szczęście możemy optymistyczniej patrzeć w przyszłość, ponieważ dzięki wejściu w marcu tego roku w życie ustawy o zwalczaniu nadużyć w komunikacji elektronicznej zjawisko spoofingu powinno zostać znacznie ograniczone - operatorzy telekomunikacyjni dostali narzędzia do blokowania złośliwych wiadomości SMS oraz wdrażane są rozwiązania utrudniające podszywanie się pod cudze numery telefoniczne. Nie powinno to jednak uśpić naszej czujności, a wszelkie nietypowe wiadomości lub połączenia związane z kwestiami finansowymi należy traktować jak podejrzane i weryfikować je, samodzielnie oddzwaniając na zweryfikowany numer rzekomego rozmówcy. Pamiętajmy też, aby wszystkie udane próby ataków zgłaszać organom ścigania. Warto także powiadomić zespół CERT Polska (również o próbach nieudanych) - zgłoszenia można przekazywać pod adresem https://incydent.cert.pl, a podejrzane wiadomości SMS możemy przekazać na darmowy nr 8080 - Adam Haertle, trener i ekspert bezpieczeństwa.

Pamiętaj – jeśli zauważysz podejrzaną aktywność lub zetkniesz się z oszustwem w sieci, działaj natychmiast. Skontaktuj się ze swoim bankiem, aby zabezpieczyć konto i zgłosić incydent. Powiadom również policję – to krok, który nie tylko chroni Twoje pieniądze, ale również pomaga w ochronie innych. Im więcej przypadków przestępstw zostanie zgłoszonych, tym łatwiej instytucje będą mogły im skutecznie przeciwdziałać. Bądź czujny i regularnie uzupełniaj swoją wiedzę na temat cyberzagrożeń i dziel się nią z bliskimi. Szybkie działanie zwiększa bezpieczeństwo nas wszystkich – razem możemy lepiej chronić się przed zagrożeniami w cyfrowym świecie.

Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Santander Consumer Banku – banku od kredytów metodą telefonicznych, standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych wspomaganych komputerowo (CATI), przeprowadzonych przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS) w dniach 2-7 września 2024 r. W badaniu wzięła udział reprezentatywna grupa dorosłych Polaków korzystających z internetu. Próba n = 1000.