Ryzyko kredytowe - jak wpływa na decyzje banków i Twoje finanse?

Ryzyko kredytowe to pojęcie związane z udzielaniem kredytów, które jest istotne dla wszystkich dłużników. Na bankową ocenę ryzyka kredytowego składają się różne czynniki.

Wiedza na temat pojęcia ryzyka kredytowego, jego rodzajów i tego, co na nie wpływa, ma istotne znaczenie w zrozumieniu procesu wnioskowania o kredyt. Dzięki temu możemy się lepiej przygotować, zwiększając swoje szanse na pozyskanie dodatkowych środków pieniężnych.

Ryzyko kredytowe to prawdopodobieństwo niewywiązania się przez kredytobiorcę z zaciągniętych zobowiązań, z którym musi się liczyć kredytodawca. Ocena takiego ryzyka odbywa się na podstawie badania zdolności kredytowej wnioskodawcy. Podczas niej kredytodawca szacuje, jak wysoki kredyt jest w stanie spłacić potencjalny kredytobiorca. Przed wydaniem decyzji o przyznaniu środków bank analizuje zatem, czy finansowanie klienta nie narazi go na zbyt duże ryzyko straty tych pieniędzy. W przypadku osób fizycznych proces ten polega na porównaniu osiąganych średnich dochodów do comiesięcznych zobowiązań. Jeśli chodzi natomiast o działalność przedsiębiorców, ta kategoria odnosi się dodatkowo do terminowego i prawidłowego realizowania zobowiązań w stosunku do kontrahentów.

Istnieje kilka rodzajów bankowego ryzyka kredytowego - rynkowe, operacyjne, stopy procentowej oraz niewypłacalności. Ryzyko rynkowe, jak sugeruje nazwa, związane jest z aktualną sytuacją na rynku. Negatywny wpływ na ocenę poziomu ryzyka kredytowego może mieć w tym przypadku wysoki poziom inflacji, wysokie bezrobocie, czy też brak stabilnej sytuacji gospodarczej w momencie składania wniosku. To wszystko może utrudniać terminową spłatę zobowiązań zarówno przedsiębiorcom, jak i osobom fizycznym.

Ryzyko operacyjne związane jest z określonymi sytuacjami występującymi w ramach funkcjonowania instytucji kredytowej. Błędy pracowników, kradzież majątku, wyciek danych - to wszystko może wpływać na poziom tego rodzaju ryzyka. Istnieje możliwość zarządzania ryzykiem kredytowym w tym zakresie. Wystarczy, że dana instytucja zacznie instalować w swoich placówkach wyższej klasy zabezpieczenia lub wdroży profesjonalne oprogramowanie chroniące przed atakami hakerskimi.

Ryzyko stopy procentowej wynika ze zmian dotyczących wartości waluty, co jest powiązane także z poziomem inflacji. Spadek lub wzrost wartości pieniądza może mieć zatem wpływ na udzielone wcześniej kredyty, a wiele z nich jest udzielanych po zmiennej stopie procentowej. Jest ona korzystniejsza dla banku, ale przy gwałtownych zmianach może negatywnie odbić się na sytuacji finansowej klienta, często uniemożliwiając spłatę zobowiązań w terminie.

Na poziom ryzyka kredytowego wpływ ma szereg czynników. Kluczowa jest indywidualna sytuacji finansowa kredytobiorcy w powiązaniu z wysokością udzielanego zobowiązania i okresem spłaty. Istotne znaczenie dla banku mają także cel i rodzaj kredytu, warunki kredytowania, wysokość oprocentowania, waluta, wysokość wkładu własnego czy rodzaj czy liczba zabezpieczeń spłaty zobowiązania. Poza tym ryzyko kredytowe jest inaczej szacowane względem osób fizycznych, inaczej względem firm czy jednostek sektora publicznego. Analizując zdolność kredytową, bank może ustalić wymagany wkład własny. Dzieje się tak np. w przypadku kredytów hipotecznych.

Banki, w których zaciągamy zobowiązania, mogą stosować różne metody pomiaru ryzyka kredytowego, przeważnie jednak korzystają z metody scoringu. W ramach tej metody wnioskodawca oceniany jest "punktowo" często w bardzo zautomatyzowanym procesie. Konsument lub kontrahent ubiegający się o kredyt otrzymuje wówczas określoną liczbę punktów za każdą z wymaganych przez bank informacji. Zgromadzone w ten sposób wyniki porównywane są do tych osiąganych przez innych wnioskodawców oraz określonych standardów ustanowionych przez osoby zarządzające danymi instytucjami finansowymi.

Najistotniejsze przy takiej ocenie pozostają 4 informacje:

1. Historia kredytowa – rzetelność w bieżącym regulowaniu zobowiązań i ich wcześniejsza spłata zwiększają szanse nie tylko na otrzymanie kredytu gotówkowego lub pożyczki, ale również na ich lepsze warunki. Z drugiej strony nieterminowa spłata kredytu lub innego zobowiązania powoduje, że szanse na to maleją.
2. Średnie dochody - w trakcie analizy ryzyka kredytowego brane są pod uwagę bieżące dochody wnioskodawcy. To kluczowa informacja. W przypadku osób fizycznych banki honorują nie tylko zarobki osiągane z tytułu umowy o pracę i umów cywilnoprawnych czy jednoosobowej działalności gospodarczej, ale także z tytułu różnego rodzaju świadczeń, w tym rent i emerytur. Jeśli chodzi natomiast o firmy, istotne dla uzyskania zdolności kredytowej są dochody wykazywane w sprawozdaniach finansowych i deklaracjach podatkowych.
3. Wielkość majątku - gdy zaciągane jest duże zobowiązanie, bank może analizować wartość posiadanego majątku. Wówczas przy problemach ze spłatą będzie możliwość przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego ze składników majątku (np. nieruchomości, pojazdów, maszyn, urządzeń i innego wyposażenia).
4. Możliwość uzyskania dodatkowego zabezpieczenia - dostęp do ograniczonego prawa rzeczowego. Doskonałym tego przykładem jest hipoteka na nieruchomości.